Gazin û hezkirin.. xwendinek kurt li ser dîwana Luqman Ebdulrehman "Tîpên Qûmê"
Dîwan bi peyameke xemnak xwedan gazin, hezkirin û pirsên ji aliyekî re yan jî ji kesên qedirgiran re dest pê dike
Çawa ji te re bibêjim oxir be looo?
Û te pişta min şikandiye
Çi bibêjim ji xewnan re?
Li ser gir û çiyayan
Xwîna min diherike
Yan di newalan de…
Birîndar dinalim (r, 8)
Her çi qasî tê gotin helbest ezezî ye, lê belê belgekirin û hinartina demê ye, Ebdurehman jî kurê çax û demên xwe ye, di her rûpelekê de şopek li pey qelema xwe hiştiye:
Berazekî banga kir:
Ez im padîşah
Ez im sultan
Mîna kulîyan hatin şewatê
Li nav lingên hespên siwarên me
Kulî diperçiqin
Lê Hevrîn guleke avdayî bû (r, 62, 63)
Ne sirûşt ne jî dîtbariyan xwe ji ferhengoka helbestvan dane alî, xwîner bi van peyv û gotinan jî hembêzkirina helbestvan ji jîngeha wî re dinase û hîs dike ku êş, çem û kanî, çiya û govendên azadiya welêt dîwan xemilandine:
Li vir pakrewan bêjimar in
Xewn şikestî ne
Şewitî ne..
Lê kê dewla bîrê qetand looo? (r, 73)
***
Aniha..
Ku tu derîyên vî dengî
Bi tilîyên laleyî vekî
Li çîrokên xwînê..
Û sinbilan guhdar bikî
Tê zanibî..
Çawa êş û xem..
Agir bi nava min û Hisiça dixin
Xabûrê min. (r, 71)
***
Mirovan hev qelandin
Tenê dengê qîrîn û çekan tê
Qorzîkên bajaran asteng in
Were em bi nanê tisî
Van bajarên vala bipêçin
Belkî govendek çêbibe lo? (r, 19)
Ebdurehman helbestên xwe wekî çavên kewê zelal nivîsîne, hin ji wan bi kurtbûna sernavên xwe wateyeke sade radixe ber çavan, mîna (Serê kaniyê), êdî xwîner tê digihêje ku helbestan ji kaniya vî bajarê bejinbilind av vexwariye, lewma bi çend malikan serî jê re çimandiye:
Tu dizanî..
Xabûr nema xelkê binav dike
Lê şaneyên qûmê
Komkujîyan çêdikin delala min. (r, 66)
Bi dirêjkirina sernavan ne tenê gotin hatine riqufandin, ji wê zêdetir wateyên kûr û dûr di hinavên malikên xwe de rakiriye, ji wan "Wî tîne bîra xwe kêm dihat bîra wê" (r, 34)
Ronîkirina pûnijîn û nimandina helbestê, her çi qasî çavan derman dike, helbet aliyekî wêneyên nixumandî dimîne û her xwînerek li gorî xwe paşperdeya malikan dixwîne:
Çav sîwanên tovan e
Serî hilda û got:
Hooo…çemo…
Ka beza heyv û werdekan…
Li ser rûyê te?
Belê ka xummum
Û gotinên te bi axê re? (r, 24)
Luqman Ebdurehman bi behlewanî kelpîçên dîwana xwe birrîne û çavan li davan dipelîne, êdî mirov bêhemdî xwe dide tengala nazikbûna hûnandinê:
Name:
Av e
Ba ye
Ax e
Rok e
Aşt î (r, 53)
Bi qasî ku nasnameya bajarên helbestvan hatiye çewisandin, ew qasî ew rakiriye, cih jê re veqetandiye û di germahiya pirtûka xwe ew danîye:
Di navbera min û buharê de
Sozek heye
Geh bi xwîn e
Û geh mîna Kobanê û Şengalê ye..
Her ku kulîlk û sorgulan
Himêz dikim
Bihna şewatê tê min
Çav zuha bûn..
Lê ev gewdên bêserî
Bi ku de diçin lêêê? (r, 42)
*Dîwan: Tîpên Qûmê
Helbestvan: Luqman Ebdulrehman
Çapa yekem
Qab û rûpelsazî: Xelîl Îbrahîm
Hûrbînî: Dr. Şivan Reşik û Ibrahîm Xelîl
Berhemên helbestvan: Sîya avê bi kurdî, 2019`an
Bi zimanê erebî: Zihûr El-Ewsec, 2006`an
Tîpên Qûmê
0 Komênt